Czym są pyły zawieszone?
Pyły zawieszone są mieszaniną stałych i ciekłych, organicznych i nieorganicznych substancji, które unoszą się w powietrzu.
Dzielimy je ze względu na średnicę nawiększej drobiny:
- PM1 – te najmniejsze cząstki o średnicy nie większej niż 1 mikrometr (1 µm = 0,001 mm) okazują się być najgroźniejsze dla organizmu człowieka. Są na tyle małe, że mogą wnikać do pęcherzyków płucnych i z nich przedostawać się do krwiobiegu.
- PM2,5 – cząstki o średnicy nie większej niż 2,5 mikrometra (0,0025 mm) podrażniają drogi oddechowe i mogą dostać się do płuc.
- PM10 – cząstki o średnicy nie większej niż 10 mikrometrów (0,01 mm) absorbowane są w górnych drogach oddechowych i oskrzelach.
- Cząstki o średnicach większych niż 10 mikrometrów zatrzymują się w górnych odcinkach dróg oddechowych skąd są wydalane.
Dlaczego pyły są szkodliwe?
W „Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce” (2016, ISBN: 978-83-61227-73-1) podano, że pyły zawieszone PM2,5 odpowiadają za blisko 80% przedwczesnych zgonów spowodowanych chorobami układu oddechowego i rakiem płuc na Starym Kontynencie (str.75).
- PM10 – dioksyny, furany, metale ciężkie (kadm, chrom, rtęć, mangan, ołów) oraz silnie rakotwórczy benzopiren (wielopierścieniowy węglowodór aromatyczny powstający podczas niecałkowitego spalania paliw stałych, głównie węgla),
- PM2.5 – toksyny, które wykształciły się z przemian amoniaku, dwutlenku azotu i siarki – tzw. zanieczyszczenia wtórne.
Jakie problemy ze zdrowiem powodują pyły zawieszone?
Do głównych schorzeń należą:
- Zaburzenia w układzie krążenia z chorobami serca włącznie
- Choroby układu oddechowego: zapalenie gardła i oskrzeli, chroniczny kaszel, niewydolność płuc, astma oskrzelowa
- Zapalenie spojówek i błony śluzowej nosa potocznie zwane katarem
- Nowotwory płuc, krtani, gardła
- Reakcje alergiczne organizmu
- Bezpłodność
W 2013 roku Międzynarodowa Agencja Badania Raka uznała, że:
- zanieczyszczenie powietrza jest czynnikiem rakotwórczym,
- najbardziej powiązane z częstością występowania nowotworów jest wysokie stężenie pyłów zawieszonych,
- to właśnie pyły zawieszone wydają się nieść najwięcej zagrożenia dla zdrowia spośród wszystkich elementów składowych smogu.
Światowa Organizacja Zdrowia uznaje, że długotrwałe narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM2,5 skutkuje skróceniem średniej długości życia,
Skąd do cholery biorą się te wszystkie pyły i zanieczyszczenia?
- Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE)
- Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy
możemy odszukać strukturę emisji pyłów na terenie Polski:
Jak wynika z powyższych danych za około 40% emisji odpowiadają procesy spalania poza przemysłem, a kolejne 20% pochodzi od wszelkiego rodzaju pojazdów silnikowych (poz.7i8). Na te sumaryczne 60% emisji niemal każdy z nas ma bezpośredni wpływ.
Podział na frakcje pyłowe wygląda następująco:
Żródło (stan na 26-09-2018): Bilans emisji-raport podstawowy 2013
Normy
Paracelsus kilkaset lat temu stwierdził, że wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną: wszystko zależy od przyjętej dawki.
Naprawdę trudno się nie zgodzić z tym klarownym stwierdzeniem. Cała trudność jednak polega na ustaleniu progów szkodliwości.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) proponuje następujące normy stężeń pyłu zawieszonego:
Dla PM10
- 50 µg/m3 – średnie dobowe stężenie
- 20 µg/m3 – średnie roczne stężenie
Normy średniego dobowego stężenia pyłu PM10 nie powinny być przekroczone więcej niż 35 razy w ciągu roku.
Dla PM2.5
- 25 µg/m3 – średnie dobowe stężenie
- 10 µg/m3 – średnie roczne stężenie
Zalecenia te nie maja mocy prawnej. Są raczej sugestiami opartymi na aktualnym stanie wiedzy o oddziaływaniu pyłów na ludzki organizm.
W Polsce Główny Inspektorat Ochrony Środowiska podaje następujące średniodobowe poziomy
Żródło (stan na 26-09-2018): GIOŚ – Normy dla pyłów drobnych w Polsce
Dla PM10
- 50 µg/m3 – dopuszczalny – jakość powietrza nie wywołuje ciężkich skutków dla ludzkiego zdrowia, ale też nie jest dobra,
- 200 µg/m3 – informowania – należy możliwie ograniczyć aktywność na powietrzu,
- 300 µg/m3 – alarmowy – jakość powietrza jest fatalna i należy bezwzględnie ograniczyć aktywność na powietrzu.
Dla PM2.5
Brak danych
Unia Europejska
Dla PM10
- 40 µg/m3 – średni roczny poaiom dopuszczalny
- 50 µg/m3 – średni dobowy poaiom dopuszczalny
Dla PM2.5
- 25 µg/m3 – średni roczny poaiom dopuszczalny